Pretotalitarismo
Todos escoitamos algunha vez falar do totalitarismo, habitualmente asociado a fotografías en blanco e negro, a desfiles demasiado simétricos e a símbolos alcanforados. O totalitarismo, dicían na clase de Historia, implica a identificación total do Estado co Pobo. O xogo de espellos implica que, xa que a acción do Estado é a acción do Pobo, o lóxico é que o Estado penetre por todas as arterias e capilares do Pobo.
Para incluír a tantas persoas nestes conceptos que empezan sempre por maiúscula é necesario establecer uns excluídos. Grupos de outsiders, ben por vontade propia ben por obrigación, que puidesen etiquetarse como inimigo común e funcionar de pegamento entre as diferentes personalidades, vontades, desexos e inquedanzas dos antes coñecidos como individuos.
O primeiro paso consiste en atribuírlles aos disidentes un pecado orixinal. Envelenar os pozos de auga, comer nenos, estafar, practicar a usura, ser traidores. Convertilos en delincuentes. Unha vez chegados a ese punto, é fácil inferir que os delincuentes merecen un castigo. Seguindo o código penal totalitario, a pena habitual para os disidentes é retirarlles a consideración de persoas. Con perdón de Godwin, unha civilización formada coma os alemáns da primeira metade do século XX non terían tolerado xamais o exterminio masivo dos xudeus… se non se lles convencese antes de que estes non eran persoas.
Unha ferramenta moi útil para a culpabilización e posterior deshumanización dun grupo humano foi sempre o humor. O humor é aparentemente inocuo, posto que o asociamos con algo agradable como son os momentos de lecer e os entornos amistosos. O humor non se pode refutar sen parecer un amargado sen sentido do mesmo. As caricaturas dos xudeus con narices enormes e bolsas de moedas puxeron moitos máis adoquíns na autoestrada ao nazismo ca as frases máis enfurecidas de Mein Kampf. Cando rimos baixamos a garda. Os totalitarios usan con frecuencia o humor coma azucre, para facer que a pílula de odio que nos dan pase moito mellor.
O mércores, unha revista española pediu na súa portada pena de cárcere para 7.200.000 persoas. O seu delito? Escoller unha opción política concreta. En páxinas interiores, explicábase que votar este partido é “un crime contra a humanidade”. Entre hihis e hahas, persoas que exerceron a súa liberdade de elección política equiparadas con Stalin, Idi Amin e Pol Pot. A revista é humorística, algo que supón un salvoconduto nunha España que salta con axilidade desde os rancios territorios fronteirizos dos límites do humor á barra libre do “todo vale”. A comba que marca a que lado hai que saltar é, por suposto, a ideoloxía do agraviado.
Pedir límites á liberdade de expresión sería conceder unha vitoria aos malos, ademais de resultar tan ridículo como aplicar un torniquete a unha tubería partida. Pero sería de agradecer que algún dos compradores desa revista, aínda que non se conten entre os 7.200.000 delincuentes sinalados, se pare a pensar en que o totalitarismo entrou por primeira vez, coma unha mosca, nunha boca que soltaba unha gargallada.
Ilustración de portada: © Moisés Blanco
