Ghaleb Jaber Martínez (Festival Amal): “O medo é onde se cociñan os sentimentos de xenofobia”
Ghaleb Jaber Martínez é o director do Festival Amal, o ciclo de cine euroárabe que se celebra en Compostela dende hai trece anos. Nesta edición proxectáronse historias tan impresionantes coma Colonos e Palomas, un documental sobre uns nenos do sur de Hebrón que precisan escolta para chegar á escola a salvo. Ou Azúcar Aparte, que mostra a realidade dos matrimonios concertados como escapatoria á pobreza. Ghaleb, nado en Santiago pero de orixe palestina, e o Amal intentan que viaxemos ao outro lado do globo para comprender as dimensións reais dos conflitos.
Irak, Palestina, Siria… sempre hai unha encrucillada coincidindo coa semana do Festival Amal. ¿Achegar a realidade a través do cine fai que a sociedade se conciencie?
Creo que o cine é unha forma de educar, coñecer, trasladar unha forma de sentir e ver a realidade. No caso do cine árabe isto demóstrase con creces. Ten a virtude de ser moi social, estar moi apegado á súa realidade aínda que hai múltiples xéneros. Non é o mesmo o cine que se fai en Marrocos que o de Siria; cada un ten a súa particularidade. O cine que tratamos de traer ao festival é o máis concienciador.
A información que chega do mundo árabe, ¿é mellor catalogala como confusa ou manipulada?
As dúas, confusa porque non coñeces o que pasa antes do conflito, da noticia. E manipulada porque sempre é sesgada, dende un punto de vista, parcial. No caso de Palestina, aínda que é un conflito eterno co que levamos décadas, a xente segue sen entender cal é a orixe do conflito e que hai dentro. Noutros, como Irak ou Siria, máis curtos, coñécese aínda menos o contexto. A xente ve que hai uns que matan e que eses son os culpables, pero non o contexto da situación. Desinfórmase e manipúlase, faise unha información confusa na que prevalece que o outro é diferente e malo. Todo se move por intereses económicos, aos que lles interesa que se dea unha visión parcial. Antes vendíamos armas aos talibáns, logo combatímolos, Gadafi veu a Madrid e faciámoslle honores, logo Gadafi era un ditador…
Aínda así hai publicada máis información dos países árabes que doutros en plena guerra civil.
Si porque quizais o compoñente do islam fai moi atractivo mediaticamente o mundo árabe porque crea medo. Un rapaz do centro de África parece que non ten un compoñente de medo, non nos sentimos en perigo. Temos a mentalidade en Afganistán, en Irak… e o que realmente nos ten que dar medo é a pobreza do noso país e que lle digan a rapaces que “esta xente, os cristiáns, trátante mal porque es musulmán, víngate”. Na película que se emitiu o xoves, Los caballos de Dios, vese que a xente pobre e marxinada é a máis fácil de manipular. Isto só responde a un interese de xente con cartos que non quere dar a cara. É fácil coller a uns rapaces que non teñen nada que perder e para os que calquera vía é mellor.
É fácil coller a uns rapaces que non teñen nada que perder e para os que calquera vía é mellor
Ghaleb Jaber Martínez diante do Teatro Principal, onde se celebra o Festival Amal | ©Andrea Oca
Os prexuízos soen ter a súa orixe no descoñecemento.
Os prexuízos parten do descoñecemento e o medo. O medo é onde se cociñan os sentimentos de xenofobia, de odio, de conflito. O medo non é máis que unha forma de descoñecemento. O Corán combina o Antigo Testamento, o Novo Testamento e as ensinanzas de Mahoma. O musulmán ten que respectar o cristianismo porque é parte da súa relixión e a xente de aquí ten que saber que, cando escoitan versículos que consideran horribles, non son máis que do Antigo Testamento. O problema é a xente que secuestra un sentimento tan forte como é a relixión. Moita xente é capaz de secuestrar esa emoción, modificala e transformala para ter un fin político. Dende os atentados das Torres Xemelgas os musulmáns foron os máis prexudicados, non deixaron de morrer: polas bombas de Occidente ou polo terrorismo do Estado Islámico. Non sei quen ten que ter máis medo porque aquí en Occidente case non houbo mortos. Os que peor o pasan son os musulmáns. Falan de extremismo musulmán e se senten ameazados pero é todo o contrario. Case é un extremismo alimentado por Occidente, financiado por países que logo colaboran con Estados Unidos e con Occidente. Para a xente que comprende os conflitos como bos e malos, resulta fácil non ver a análise en profundidade.
Das realidades que se mostran nas diferentes emisións, tanto documentais coma ficcións, ¿cal das historias lle sorprendeu máis?
Todos teñen unha faceta que impresiona. Por exemplo, Syria Self-Portrait está feito de forma poética e diferente. É unha forma distinta de expresar a brutalidade. Los caballos de Dios é moi impactante ver como uns manipuladores comen a cabeza aos rapaces. En xeral as diferentes emisións mostran que o mundo árabe ten os seus propios problemas sociais, de homosexualidade, opresión ás mulleres… e que se intentan solucionar.
Un dos asistentes ao primeiro documental emocionábase ao ver que había quen viraba o rostro cara Cisxordania. ¿Predomina actualmente o eurocentrismo?
Aquí hai unha visión moral de bo e malo, de superioridade. É unha hipocrisía absoluta dende a comida que comemos ou a roupa que vestimos. Podemos vestir elegantes porque un rapaz de Bangladesh fai esa roupa, podemos comer unha hamburguesa porque hai un animal nunha granxa infestado de anabolizantes. Sempre que algo sae nos medios nos sentimos con dereito a opinar e a xulgar. O final leva a non mirar para non sentirse mal. Hai moita inxustiza e contraste entre as dúas realidades do mundo.
¿Hai unha superioridade moral que establece o que é bo e normal?
Si, hai unha forma de ser, vivir e educar que asumimos como propia dende que somos cativos e logo é moi difícil romper os moldes e abrir a mirada. Viaxar é a única medicina para quitarse prexuízos. Se todos os que chaman terroristas aos palestinos viviran unha semana en Cisxordania, volverían completamente cambiados. Mario Vargas Llosa era moi crítico cos palestinos ata que a súa filla lle pediu que viaxase ata alí con ela e agora é un defensor nato dos palestinos. Hai que ver con perspectiva o que pasa.
Se todos os que chaman terroristas aos palestinos viviran unha semana en Cisxordania, volverían completamente cambiados
O Festival leva trece anos coa súa cita anual en Compostela | ©Andrea Oca
¿E o pobo israelí non é vítima?
Son vítimas do seu propio sistema. Eles realmente cren no que defenden. Pero se ti vas por Israel ves unha arxentino, un etíope, un alemán, un americano… están alí un pouco perdidos. Cando se coñece o auténtico Israel, non o que se ve nas noticias, vese que é unha comunidade autenticamente sesgada que se odia entre si. Os xudeus-rusos teñen escolas ás que os xudeus-etíopes non podo ir porque son negros. Precisan un inimigo fóra para manter a unidade, a Israel o que non lle interesa é estar en paz porque senón mátanse. Están todos armados e radicalizados. Por iso lles convén non aplicar unha solución, sempre teñen que buscar un conflito para buscar unha unidade nacional. Eu non quero un Estado Palestino. Quero vivir todos no mesmo país, chámalle Israel ou o que queiras, e votar; ter os mesmos dereitos e oportunidades. Non lles interesa porque caería ese muro contra o inimigo que os mantén unidos.
¿A poboación de a pé é plenamente consciente da realidade do conflito?
A palestina si. A israelí o que ocorre e que sae dun chalé adosado con wifi, auga quente, ten colexios, seguridade social, traballo, coches… O palestino sae da chabola, non ten auga, non ten futuro, se quere ir á cidade hai sete check points. Non sabe se poderá ir, vive dependendo do soldado: se está de bo humor, déixache pasar; se non o está, non; se está de moi mal humor, pégache un tiro. O israelí vive inconsciente de que ao outro lado do muro está sucedendo todo iso e está tranquilo coa roupa, a comida, o traballo e a casa. O único que pensa é que hai que ter coidado porque máis aló hai uns tolos radicais que o queren matar.
No cartel deste ano aparece plasmado #refugees welcome. ¿Que opina das políticas que se están a desenvolver en torno aos refuxiados?
Espero que sexa verdade que se lles vai a tratar ben, con aloxamento. O outro día nunha escola eu preguntei quen tiña un Iphone, fíxeno porque Steve Jobs era fillo dun refuxiado sirio que se tivo que ir a Estados Unidos. Os refuxiados tamén traen cousas boas. Outro exemplo témolo en apelidos que hoxe consideramos moi galegos e que son de orixe bereber. Sen inmigración non hai cultura nin evolución. É algo natural, os meus pais tamén viñeron de fóra. O que non pode ocorrer e que cheguen dous millóns de persoas coma en Lesbos, o sistema non poida acollelos e se forme o caos.
