De presunta a Asunta
© Luís Dávila | Faro de Vigo
“Xa temos un caso Bretón en Galicia”, oíuse nunha redacción dun xornal galego ó día seguinte de coñecerse a morte violenta de Asunta Basterra. O crime tiña absolutamente tódolos ingredientes que se requiren para facer un cóctel letal de xornalismo: un asasinato, unha nena indefensa tirada sen vida nun carreiro, unha familia aparentemente feliz e un móbil misterioso e inimaxinable. A receita do suceso perfecto. Non obstante, o resultado foi algo semellante ó que acontece se fas un mi-cuit de canard nunha frixideira do McDonalds: unha absoluta desfeita. E é que no proceso de cocción da cobertura informativa do suceso se deron cita varios dos elementos que configuran a peor cara do xornalismo.
Tódolos medios, do primeiro ó último, se meteron na lama ata o pescozo para enfrontarse nunha loita a morte polos visitantes únicos en web e a “primicia” sobre datos que ninguén dera. Algúns fozaron no lodo coa pericia do experto, facendo gala dunha técnica gañada ó longo de anos de amarelismo desmesurado. Non obstante, canda os Sálvame e os Programas de AR combatiron outros que decidiron aprender destes mestres da loita sucia. Así, despois de publicar deceas de rumores máis ou menos infundados, La Voz de Galicia non dubidou en saltar á xugular de El Correo Gallego para desmentir a historia que o xornal compostelán publicara sobre as profesoras de música: “Asunta nunca dijo a sus profesoras que su madre quisiera matarla“, subiu ó marcador La Voz, contradicindo a “exclusiva” que o xornal do Preguntoiro dera horas antes.
A arma empregada nesta guerra de trincheiras non foron outras ca rumoroloxía e as filtracións interesadas e, por suposto, non comprobadas. En tempo de guerra, xa se sabe, todo vale. Todos puidemos coñecer a foto de perfil e o estado do WhatsApp de Asunta coma se lle mandasemos merdiñas cada día, controlamos o seu blog de pe a pa, quen a levaba ó colexio, quen a recollía, por que parques de Compostela paseaba, cantos cartos custaba a casa dos pais… en resumo, unha colección completa de datos absolutamente irrelevantes que axudaron a encher páxinas e minutos de informativo. A guinda do pastel, como non podía ser doutro xeito, foron as completas análises dunha manda de expertos. Polos platós de España pasou un desfile de psicólogos, psiquiatras, terapeutas familiares, avogados, criminólogos. Nada comparable, dende logo, á seriedade dos xornais impresos. O meu favorito é, sen dúbida, “¿Se puede matar a alguien que se quiere?“, unha impagable digresión filosófica que nos brindou o diario de Santiago Rey baixo o antetítulo, que aínda a día de hoxe non consigo explicar, de “Los síntomas de la civilización“.
Todos puidemos coñecer a foto de perfil e o estado do WhatsApp de Asunta coma se lle mandasemos merdiñas cada día
Dicía alguén que cada xornalista leva dentro, á vez, un avogado, un fiscal e un xuíz. O proceso contra os pais de Asunta, ata agora os únicos imputados, aínda está na súa fase de instrucción, pero estes xa foron condenados deceas de veces en tódolos medios patrios. Isto non sería máis un mero formalismo, un tecnicismo xurídico, un motivo polo que indignarse os profesores de Dereito cando falan dos xornalistas, de non ser porque a vida de dúas persoas está en xogo. A presunción de inocencia significa tamén que unha persoa ten dereito a unha vida tranquila ata que se demostre que non a merece.
O poder dos medios de comunicación quedou sobradamente demostrado cando, o xoves pasado, unha marabunta esperou durante horas na porta das casas de Rosario Porto e Alfonso Basterra cun único obxectivo en mente: ter o gusto de berrarlles “asasinos” durante os 20 segundos que lles visen a cara. Dunha condena en papel a un linchamento público en nada menos que catro días.
Unha profesora da facultade de Ciencias de Comunicación saltou á fama esta semana polos epítetos que adicou ós xornalistas que formara durante as últimas dúas décadas e ós que serán formados nas décadas vindeiras. A indignación fácil e instantánea foi case unánime no gremio, pero non chega con irritarse un día. Cómpre demostrarlle a Carme Hermida que non ten razón.
