El séptimo sello
Ingmar Bergman (Suecia, 1918 – 2007)
Supoño que para facer xustiza á figura de Ingmar Bergman farían falta bastantes máis parágrafos dos que aquí ides a ler, pero tedes que comprender que respecto moito a este home –ou o que fose- e non quero arriscarme a entrar nunha empresa que seguramente estea fora das miñas capacidades. Porén, limitareime a facer unha humilde reseña sobre a que considero unha das grandes xoias do sétimo arte: El séptimo sello.
Todo comezou cando o cativo de Ingmar intercambiou co seu irmán unha colección de soldadiños de chumbo por unha cámara, pois chegara a casa fascinado tras perder a virxindade co filme Belleza Negra. Aquelo foi polo Nadal do 1927 e o sueco só tiña nove anos, pero a súa vida xa non volvería a ser a mesma. Torturado física e psicoloxicamente polo seu pai, un gardador de rabaños luteranos entre os que agardaba ver pastar ao seu fillo, o proxenitor non conseguiu máis que provocar un “efecto rebote”: o xermolo existencialista estaba plantado. Parece ser que pronto comezou a darlle á bebida espirituosa, e o do que máis gustaba de beber era deses cócteles preparados polos seus compatriotas Ibsen e Strindberg, para logo vivir unhas resacas angustiosas das que nacía o xenio creativo. O que aconteceu despois quedou inmortalizado na súa extensa filmografía.
Antes que nada, dicir que El séptimo sello non é unha obra para calquera padar; pode fascinarche, pode aborrecerche. O que coido que entra si dentro da obxectividade é que estamos ante un filme único, para moitos a mellor película do director nórdico. Planos escasos e lentos, pero non monótonos, nos que cada minuto desborda unha simboloxía tétrica que fai que os 96 minutos sexan tan cargados coma espléndidos.
Fotograma da película (1957)
Vamos alá. Ábrese o telón e vemos a Antonius Block, o protagonista, tirado na area ao lado dun taboleiro de xadrez. É un cabaleiro do século XIV que volve á súa Suecia natal despois de loitar nas Cruzadas, e agora atópase cun país devastado pola Peste Negra. Entre o son das ondas do mar, abre os ollos e ve envolto nunha capa negra ao argumento da película: a Morte. Esta debe facer o seu traballo con el, pero, o astuto do noso cabaleiro ofrécelle xogar unha partida de xadrez onde, se a Morte gaña lévao con el, se el vence, poderá seguir con vida. Lóxicamente, Antonius non é parvo e sabe que o único que pode facer vai ser gañar tempo, mais entre movemento e movemento, formula meditadas preguntas que a Morte responde con habilidade. Aquí, neste mesmo punto, comeza a despregar Ingmar Bergman toda a súa filosofía nun puro poema visual.
Como se do mesmo Don Quixote se tratase, aparece o “Sancho” de Antonius. Jöns, un escudeiro, a priori simplón, de maneiras alegres e sen ningunha preocupación máis alá que a de vivir a vida a cada segundo, “tan indiferente para o ceo como para o inferno”, que nos fai ver dúas actitudes opostas fronte a morte. Existe unha terceira, a dunha parella de xograres e o seu fillo, de fortes crenzas relixiosas, e que posiblemente xoguen a buscar á empatía do espectador.
Con isto xa están todos os ingredientes, agora sodes vós os que tedes que degustar este amargo prato. E se está subtitulado, mellor.
“La Muerte: Buscas garantías.
Antonius: Llámalo como quieras. ¿Por qué la cruel imposibilidad de alcanzar a Dios con los sentidos? ¿Por qué escondernos en una oscura nebulosa…de promesas que no hemos oído y milagros que no hemos visto? Si desconfiamos una y otra vez de nosotros mismos. ¿Cómo vamos a fiarnos de los creyentes? ¿Qué va a ser de los que queremos creer y no podemos? ¿Por qué no logro matar a Dios en mí? ¿Por qué sigue habitando en mi ser? ¿Por qué me acompaña humilde a pesar de mis maldiciones, que pretenden eliminarlo de mi corazón? ¿Por qué sigue siendo una realidad, que se burla de mí y de la que no me puedo liberar? ¿Me oyes?
La Muerte: Te oigo.
Antonius: Yo quiero entender, no creer. No debemos afirmar lo que no se logra demostrar. Quiero que Dios me tienda su mano, vuelva su rostro y me hable.
La Muerte: Él no habla.
Antonius: Clamo a él en las tinieblas y nadie contesta a mis clamores.
La Muerte: Tal vez no haya nadie.
Antonius: La vida perdería el sentido. Nadie puede vivir mirando a la muerte…y sabiendo que camina hacia la nada.
La Muerte: La mayoría de la gente no piensa en la muerte ni en la nada.
Antonius: Un día, llegan al borde de la vida y deben enfrentarse a las tinieblas.
La Muerte: Sí. Y cuando llegan…
Antonius: Calla. Sé lo que vas a decir. Que el miedo nos hace crear una imagen salvadora. Y esa imagen es lo que llamamos Dios… “
