O rock bravú, arredor de si
En 1930 Ramón Otero Pedrayo publicaba unha obra que resumía a evolución do pensamento de toda unha xeración de intelectuais galegos. En Arredor de si, Adrián Solovio realizaba unha longa viaxe física e tamén espiritual en busca da súa identidade. O resultado, unha reafirmación na súa propia esencia, na cultura do seu pobo, na súa terra. Moitos anos despois, na década dos 90, outra xeración se volvía sentir inadaptada. Non eran, nin moito menos, intelectuais. Tampouco necesitaron dar a volta ao mundo para reecontrarse con si mesmos. Madrid, Londres ou Nova Iorque entraran nas súas casas a través da radio e da televisión. E non se sentían identificados.
Dicía Xurxo Souto, cantante do grupo bravú por excelencia Os Diplomáticos de Montealto, que “nos 70 chegou ás aldeas a televisión, nos 80 viñeron os electrodomésticos e nos 90 as guitarras eléctricas”. E así debeu de ser, xa que a inicios desta última década comezaron a aparecer de xeito simultáneo grupos de rock en galego nas aldeas e nos barrios. Foron xurdindo espontaneamente, como os cogumelos no outono, esparexidos aquí e alá. Uns e outros sabían moito dos grandes do heavy e do punk dos 80, nos seus ouvidos resoaban os ecos do grunge emitidos desde Seattle. Pero non se coñecían entre eles.
Os Rastreros, rock bravú desde o corazón do país.
Con esta incomunicación interna remataron os primeiros festivais de rock. Un dos máis destacados, o Castañazo de Chantada, tivo a súa primeira edición no 1993 cos Rastreros como anfitrións. O éxito foi tal que decidiron repetir no 94 xuntando a todos os grupos do país que estaban a facer algo semellante. Á chamada dos Rastreros responderon, entre outros, os Diplomáticos e os Papaqueixos da Coruña, os Skornabois de Lourenzá, os Impresentables de Vimianzo ou O Caimán do Río Tea de Ponteareas. E nunha taberna, que é onde xorden as grandes ideas, comezou todo. No Caballero de Viana, entre cocido, viños e licores, naceu a etiqueta bravú; así como o chamado Manifesto de Viana, que definía o movemento pero que ninguén lembra concretamente en que consistía. Antes de que a prensa os encadrase nunha ou outra corrente decidiron facelo eles. Bravú, o sabor salvaxe e o cheiro forte da carne do monte. Porque o seu era un rock auténtico, sen capar. Un rock desde a raíz. O bravú foi unha puñada enriba da mesa, un aquí estamos nós. Foi o xeito que tiveron todos estes músicos de dicirlle ao mundo que non ían ficar a velas vir, que eles tamén querían expresarse e ter o seu lugar sen deixar de ser quen eran.
Os Diplomáticos reivindicaron sempre a Coruña que non sae nos libros.
As influencias de todas estas bandas foron moitas e moi variadas. O seu mérito residiu en integrar no seu estilo o heavy máis urbano e a música enxebre das romarías e das tabernas, o punk máis subversivo e os ritmos festeiros e tropicais das verbenas das aldeas. O bravú convertiuse nun punto de unión entre o mundo rural e o urbano e entre culturas musicais de moi diferentes latitudes. As letras destacaban pola súa forza e o seu estilo retranqueiro, e nelas tiñan cabida tanto a crítica social como calquera aspecto da vida cotiá. Na bagaxe cultural destes artistas estaban Pucho Boedo e The Clash, Kortatu e o Cuco de Velle, Los Satélites e The Pogues, La Polla Records e Fuxan os Ventos. De todo isto só podía saír algo xenuino e especial.
Os tamén coruñeses Papaqueixos volverán actuar no Castañazo.
Durante os 90, o bravú viviu os seus mellores anos. Foron xurdindo grupos tan destacados como Xenreira na Estrada ou Ruxe-Ruxe en Aríns, estes últimos aínda en activo. A partir do mundo bravú tamén naceron proxectos como a Feira das Mentiras, que o francés de pai galego Manu Chao levou por todo o mundo. “Isto parece Colombia”, afirmara o músico parisino tras tocar nun alpendre de Herbón, subido no remolque dun tractor. Alí compartiu escenario coas regueifas do Pinto de Herbón, as guitarras dos Diplomáticos ou a voz espida de Mercedes Peón. Chegara a Galiza buscando atopar as súas orixes e marchara emocionado ao descubrir algo tan auténtico, el que percorrera o mundo e concluíra que “o rock ‘n’ roll soa igual no Xapón que nos EEUU”. E non só de música viviu o bravú. Ao movemento fóronse asociando escritores e xornalistas como Santiago Jaureguízar, Manuel Rivas ou Xosé Manuel Pereiro, que incluso dirixiu a revista titulada Bravú, editada por Xerais sen periodicidade fixa.
Edicións do Cumio lanzou un recompilatorio titulado Unión Bravú en 1996.
Pouco a pouco esa luz que acendera o bravú foise apagando, aínda que nunca chegou a esmorecer de todo. O movemento conseguiu identificar a lingua galega coa vangarda e influíu en grande medida en todos os grupos que xurdirían despois no ámbito da música rock. Exemplo disto son os cercedenses Machina, que chegaron a definir o seu estilo como post-bravú. Outros como Ataque Escampe renegan deste tipo de etiquetas, pero recoñecen a pegada que ese estilo deixou neles.
Dicía Xurxo Souto en varias entrevistas que o movemento morrera por cuestión xeracional. Mais hoxe o bravú ten un revival en Chantada. Onde comezou todo. Celébrase a X edición do Castañazo, que se convertiu nun dos festivais de rock con máis sona do país. E alí estarán para facer festa os Rastreros, os Diplomáticos e os Papaqueixos; todos eles grupos non en activo e que só se reúnen nalgunha que outra ocasión especial. Alí tocarán outra vez, 18 anos despois. E farano acompañados dos míticos Cuchufellos de Manzaneda e dos chantadinos Liviao de Marrao. A cousa promete.
O sabor do rock auténtico volve ao Castañazo na súa décima edición.
Loitas no naval, tratoradas, o PP por riba dos 40 escanos… Mentres, Chantada prepárase para que volva soar o rock do país, o auténtico, o sen capar. Feliz 1994 a todos. Quen di que o bravú está desfasado? Longa vida ao rock bravú!
