Censura en Compostimes e reivindicación de ‘estroboscópico’.
Do que falo cando falo sobre a censura en Compostimes: a estroboscopia e outros ámbitos.
Ovellas sometidas á estroboscopia (Cineclub EL Gallinero)
Malia que Fernando Savater me parece un perfecto subnormal (e con esta entrada non pretendo senón imitar ó subnormal por excelencia da literatura ibérica, Pérez Reverte, a ver se recorrendo á descualificación no canto da argumentación acado cotas de razón tan elevadas coma as súas), ben é certo que de aquí a un tempo houben de recoñecerlle o mérito de supoñer a miña achega particular á inatinxible constelación de adxectivos de Pío Baroja. Foi nunha desas súas columnas semanais que axexan a paz do lector de xornais, nunha puntualización que fuxía das súas divagacións panfletistas, onde de súpeto e como de casualidade, Savater se detiña a admirar a incoherencia da adxectivación de Pío Baroja. “Unos ojos de un azul subversivo”, citaba o filósofo donostiarra. Esas seis palabras conseguiron en cuestión de segundos atraer máis parte da miña atención que fragmentos, resumos e biografías sobre o referente da xeración do 98 conseguiran en toda unha materia de Literatura española. Xa ‘La Busca’, cun contido xustamente subversivo, permite intuír os motivos polos que Savater non se fixa máis ca na forma do seu compatriota, mais son sobre todo ‘Camino de Perfección’ ou ‘El árbol de la ciencia’ as obras que realmente merecen unha reflexión sobre o emprego dos seus adxectivos. Con Baroja descubrín, ben sexa porque nunca antes tivera a decencia de reparar neste aspecto ou ben porque el foi verdadeiramente o primeiro en chegar ás miñas mans, a capacidade de atribuír a certos elementos facultades totalmente alleas á súa natureza. Así é que o azul duns ollos medra no noso maxín coma unha planta de fabas máxicas unha vez se eleva á categoría de “subversivo”. Unha cor adquire unha capacidade netamente humana e uns ollos a personalidade do seu dono en tan só un sintagma nominal. Pero o máis fascinante de todo é que este recurso transcende con creces á personificación e espállase por cada recuncho destas novelas. Podemos ver os cheiros, cheirar as cores, tocar os silencios e saborear as ideas.
Con Pío Baroja asumín por vez primeira a abafante extensión dos adxectivos, o seu infinito abano de aplicacións, a descomunal cantidade de posibilidades que ofrecen… Porque é que as palabras en xeral, pero sobre todo os adxectivos, van moito máis aló do seu significado para incorporar a un texto o seu ritmo, a súa sonoridade, o seu carácter. Como o saxo esquizofrénico de John Coltrane sobre unha melodía corda e estable, os adxectivos poden resultar completamente incoherentes cun texto, poden ser rechamantes e non casar en aparencia coa cadencia do resto da música para, no máis fondo, acabar trazando dun xeito apaixonante e único a relación de amor-odio ideal. Moitas veces, o significado que Pérez Reverte lles poida outorgar dende o seu trono da T maiúscula na RAE non o é todo e as súas letras conxúganse para deixar unha impresión, unha sensación, ese coñecido significado connotativo que dea ó texto unha nova lectura e esixa ser lido en voz alta do principio á fin, de abaixo arriba, de dereita a esquerda e mesmo en diagonal.
Autorretrato estroboscópico (ojodigital.com)
E a conto de que vén todo isto? Que terá que ver esta disertación cósmica sobre o uso epiléptico dos adxectivos coa censura nun medio que asegura ter tantas liñas editoriais como redactores? Pois a cuestión é que trala publicación dunha serie de artigos nos que recorrín con insistencia a determinadas palabras fun severamente ameazado coa censura e a expulsión no caso de reincidir no uso de tan estrafalarias verbas. E é que chegados a este punto de lirismo adxectival e reivindicación das palabras entramos nunha dimensión na que significado connotativo e denotativo (o das letras conxugándose e o sometido á cochambrosa potestade de Pérez Reverte, respectivamente) se xuntan para que son e sentido solidifiquen as sílabas ata acadar a contundencia mesma do formigón. Precisamente a palabra da discordia cos meus camaradas é o paradigma ideal desta categoría de termos de estirpe divina: “estroboscópico”. Efectivamente pode haber certas aplicacións que dean lugar á discrepancia se nos cinguimos ó seu significado literal, pero ese conxunto de letras tan ben formado arredor dunha sílaba central, esa condición esdrúxula das máis evolucionadas formacións da nosa lingua, esa esencia pura do sentido do ritmo, coas súas letriñas altas e baixas, decrecendo con vogais abertas e pechadas intercaladas entre consoantes, eses golpes fortes de letras xordas combinados coas sonoras… ese todo, en definitiva… Lingua, dentes, padal, beizos, gorxa, beizos de novo, gorxa unha vez máis… S. TR. B. S. C. P. C. … E. O. O. O. I. O. O lisérxico (termo, por certo, que tamén deu pé a numerosas discrepancias) da súa pronuncia semella ser unha extensión da demencia intermitente das luces dun estroboscopio aplicable a calquera eido da vida. Quizais se antolle un adxectivo subversivo, pero, dende aquí xa non só pido un voto e confianza para el, senón, en conxunto, para todas aquelas palabras que pola súa capacidade de non limitarse ó seu significado acaban por caer nun fondo i escuro abismo de incomprensión. Estroboscópico, estroboscópico, estroboscópico, joder.
.
