“La enloquecida fuerza del desaliento…”
Recoñezo abertamente a miña imparcialidade á hora de falar sobre Bob Dylan; pecaría (con razón) de blasfemia e herexía se deshonrase a palabra dun dos integrantes máis salientable do meu denostado parnaso musical. O temor a facer crítica ferinte do seu novo álbum ponme, en fin, nunha debacle emocional: por un lado, debo xustificar a miña presencia laboral cun análise minucioso e imparcial deste traballo; polo outro, a poderosa coa que (rendido patán de melómana ignorancia) reverencio a lenda do bardo de Duluth condiciona, inevitablemente, a miña simpatía cara a súa obra. Pero escribir é un oficio de samuráis, de modo que renuncio voluntariamente a ensaiar os dogmas dylanianos da devoción: a partir de agora, axústome á preceptiva censora do flamante novo álbum.
Conviría comezar, pois, presentando ó acusado: Robert Allen Zimmerman (1941), que logrou a inmortalidade gracias ó alcume de Bob Dylan, ignora o sedentarismo musical e a posición acomodaticia das lendas. Ós seus 71 anos, o outrora icono da canción folk sorprende cun álbum extraordinario, inusual nestes tempos de dominación davidguettera e oppagangnamstylesca. Dylan bebe das fontes tradicionais da balada norteamericana, instalando o seu estilo sobrio, enérxico e rasgado nos médanos do xénero country. O vello Bob lembra con Tempest dúas cousas: que dentro da tolerancia musical actual aínda hai sitio para os esquemas de composición clásicos, e que non permitirá que a pátina atroz das idades se apodere da súa capacidade creativa, que a el aínda lle queda enxeño para rato. Non considere o lector que Bob Dylan peca de plaxio ou que, polo contrario, vindica insinuante os mesmos formatos que algúns consideran caducos. A pesares do amplísimo e dilatado coñecemento de Dylan da tradición musical norteamericana , non fai abuso deliberado da técnica da quíntuple corda, nin exhibe arrogante unha atitude de docto cantautor; o de Duluth reforza, senón redefine (con ese inigualable comportamento camaleónico do que leva facendo gala toda a súa carreira) os estilos, que se nutren da virtude dos seus músicos de acompañamento, e da sutil elegancia e indisciplina das súas letras, que interpreta cunha voz desamparada, pero intensa, de avó colérico pero erudito, permitindo que o disco traspire aires como de gasolineira desanxelada ou dunha novela de William Faulkner, como unha inexplicable comunión entre os anos 20,30 ou 40 e o presente máis mundano. Non pretendo xustificar con benevolencia a obra dun autor que pasou de ser o Axis mundi da cultura occidental a ter que demostrar, rango a rango, as súas incuestionables cualidades para a música; é que o disco é potente, inusual, magnífico.
Caendo no tópico do crítico musical, recollo pois a disección necesaria dos temas que o vertebran. Duquesne whistle (cun extraordinario videoclip, onde priman as imaxes violentas e as imaxes sorprendentes, con ese Dylan pandilleiro e con pinta de proxeneta, así como o destino contrariado dos amores) é un comezo soberbio para o álbum, cun ritmo cínico e pegadizo, unha desas cancións que Dylan deseña e estructura coa facilidade habitual do mestre. Soon after midnight, o tema máis curto do disco, é unha balada lenta, delicada, encinta de clichés amorosos habituais, pero que na voz escura de Bob insinúan ternura e nostalxia. O seguinte tema, Narrow Way, que arrinca cun ton que convida á axitación e ó desenfreo, ten resonancias históricas dylanianas, coa hábito forzoso do foraxido de confirmar como única patria a carreteira (como acontecía en On the Road again). En Long and Wasted Years, Dylan recupera a narrativa cinematográfica de moitos dos seus temas pretéritos, presentando unha crónica gráfica dun irreconciliable e doente idilio. Pay in Blood repousa sobre a fórmula básica de moitos temas da discografía do bardo: un exercicio de autocompaixón orgullosa, de deleite complacente, abusando tal vez do sinónimo dos egos; é unha melodía poderosa, con pretensións certamente recriminatorias, onde tal vez Dylan force os estreitos fíos de voz que posúe. No seguinte tema, Scarlett Town comprendemos , unha vez máis, o apego dylaniano ás ribeiras de Louisiana, postulando un tema dotado de inherentes alusións históricas, onde transpira un recoñecemento necesario de Mark Twain. No tocante a Early Roman Kings, podemos apreciar unha obvia referencia a Muddy Waters, con esa guitarra insensata e contestataria, esa doutrina da devastación, ese blues de iconoclasta gozoso. Tin Angel é a verdadeira xoia do volume: unha das canción máis longas do álbum, avanza sedosa e cinemática, con Bob Dylan erexido como narrador dun devaneo que case se podería consolidar como farsa teatral, entre o vodemil e o equívoco parnasiano; a canción posúe unhas pautas de pulsación evidentes, avanzando case a golpes de voz do cantante, onde Dylan fai unha vez máis gala da súa capacidade de creador de historias sorprendentes, compromidas nun formato tan sorprendente como o da canción, digna herdeira de Señor (Tales of Yankee Power) ou Desolation Row, se ben pode acabar resultando longa en exceso. O tema homónimo do álbum, Tempest, é un retrato vívido e diletante do afundimento do Titanic, facendo unha progresiva evolución no contexto dos momentos máis tensos, nunha descripción detallista digna dun novelista realista, cunha entonación conmovedora, axustándose, así, á materia tratada; pese a todo, o de Minnesota excédese no metraxe final, provocando unha lixeira sensación de esgotamento no ouvinte. Finalmente, o disco clausúrase con Roll on John, a homenaxe particular de Dylan a outra lenda da canción, John Lennon, con tristura, degradación e insinuación nada disimuladas a algúns temas do ex Beatle, como Come Together ou A Day in the Life.
Hai tempo que Bob Dylan deixou de pretender demostrar nada a ninguén, nin sequera a si mesmo; a batalla co mundo, exhibindo ese perfil de desdeñoso profeta prófugo, ocultando a súa figura detrás dos lentes negros e das frases enigmáticas, fican na memoria popular, no diccionario civil da insurrección, pero son termos anacrónicos, lonxanos. Lonxe quedan Highway 61 Revisited ou Blonde on Blonde, pero este album fai xustiza debida ó máis grande cantautor de tódolos tempos. As súas ambiciosas aspiracións de atemporalidade e clásico moderno poden ser obxecto de vituperio e controversia, pero a calidade final do disco é indubitable. Deixo que sexa o lector, pois, quen se faga partícipe do que, en palabras do poeta Ángel González, é “la enloquecida fuerza del desaliento…”. Que o desfruten.
Nota final: 92/100
