Animais de costumes, de man de Jhumpa Lahiri
Había xa case dous anos que un autor que non morrera hai máis de trinta non caía nas miñas mans e, de súpeto, ó ler unha entrevista co home GQ da semana pasada (moito máis digno, posiblemente, se se utiliza o seu nome propio, Fernando Trueba), un impulso irrefreable fixo que a rara avis que el recomendaba ó lector detonara a miña curiosidade, quizais no que albisquei unha posibilidade de atopar por escrito a atraínte estética da súa última película, ‘El artista y la modelo’.
Malia que resultou non ter moito que ver, o libro en cuestión é ‘Tierra desacostumbrada’ (2008), a terceira obra de ficción da escritora americana de orixe bengalí e nada en Londres, Jhumpa Lahiri. Coma se das cancións dun disco de rock sinfónico se tratase, ‘Tierra desacostumbrada’ vai ofrecendo os seus extensos relatos, de diferentes personaxes e lugares, dun xeito enlazado e acorde. Cuns mesmos instrumentos, Lahiri, traza unha serie de cancións distintas que acaban, no seu conxunto, por configurar unha realidade certamente allea a quen non a vive. Á batería, os saris das nais bengalís; á guitarra, o arroz ó curri das ceas indias; no baixo, unha relixión completamente diferente e, á voz, o conflito interno duns personaxes que cabalgan entre o desarraigo e a loita pola integración e a conservación dos seus costumes. Nos coros e como acompañamento, as hamburguesas de carne de vaca, o alcol, os trens con prazas asignadas e o cheiro antiséptico de Europa e América.
Áxil, dun aspecto descoidado (é difícil determinar ata que punto é algo que non se lle poida atribuír ós frecuentes erros da tradución) e impreciso, o estilo do libro recolle unhas historias sinxelas das que de súpeto resulta imposible desapegarse. En contraste, ó rematar cada relato atopámonos cunha exactitude e un rigor que levan ó desacougo e á ansia por seguir lendo e indagando nunha historia na que estamos completamente afundidos e nos abismos incomprensibles duns personaxes que se volven nosos.
E, todo, malia ser sempre o mesmo conto: vivencias que reflicten a integración (ou os intentos de integración) da propia autora, as vidas de bengalís que emigraron e construíron un fogar nunha terra prometida na que todo o material resultou volverse certo a cambio de ver como se esvaecen uns valores que se daban por feito.
Tierra desacostumbrada é, a grandes trazos, todo un canto á cordura de quen se ve somerxido na histeria e o frenético da presunta civilización, unha homenaxe a quen non cede no seu intento de conservar a dignidade da súa cultura e, ó mesmo tempo, de quen sabe aceptar a novidade do descoñecido. Todo isto e toda unha amalgama dos recunchos do máis fondo do sentimento existente en cada relación de pais e fillos, mozos e mozas, maridos e mulleres ou sinxela amizade, fan que o premio de Mellor Libro do Ano 2008 concedido por ‘The New York Times’ non sexa nada esaxerado.
