“A política do PP é a do saqueo ao pobo”
Entrevistámola na cafetería do CGAC e resultounos imposible non asociar o marco á súa personalidade. Ana Pontón (Sarria, 1977) é unha política cuxa xuventude chama a atención no Parlamento, e máis tendo en conta que ocupa un posto da dificultade do de voceira do BNG, pero ten suficiente preparación e aplomo como para que non dea a impresión de que lle estea a quedar grande. Como debemos contar todo o que sucedeu, e disque é de ben nacido ser agradecido, confesaremos que nos convidou ela aos cafés.
¿Nun momento no que semella que o PP e o PSOE se parecen cada vez máis, que pode aportar o Bloque á política galega e ao goberno da Xunta?
O BNG é unha forza nacionalista e claramente de esquerdas. Esa é a diferencia substancial. Todos os problemas que ten o noso país veñen derivados da súa falta de poder político, de recoñecemento e dun status que lle permita realmente ter instrumentos para poder solucionar os seus problemas. Nós non só defendemos unha política claramente de esquerdas e unha saída social á crise senón tamén unha saída galega, é dicir, ou temos capacidade para poder decidir por nós mesmos ou imos ver como nesta crise Galiza volve utilizarse como moeda de cambio e se arrasa toda a nosa capacidade produtiva.
Desde partidos que agora están agromando e medrando acusábase ao Bloque de ser un partido máis do sistema, cómplice de moitos dos problemas actuais o de Novagalicia Banco…
Esas son acusacións sen fundamento. Se alguén ten cuestionado o sistema neoliberal é o BNG e vemos como as nosas tese se veñen certificando. Logo, acusarnos a nós dos problemas de Novagalicia Banco paréceme estar fóra da realidade. O BNG non apoiou nin a fusión nin o proceso de reestruturación que se deu no estado español. Neste momento estamos dicindo con claridade que a nosa alternativa é, non só a regulación dos mercados financeiros, senón tamén ter instrumentos desde o ámbito público para poder intervir e evitar que se consolide a expropiación do aforro galego a través da creación dunha banca pública galega.
¿Cales son as propostas concretas do BNG no eido fiscal?
Hoxe Galiza ten realmente moi pouca capacidade normativa no ámbito dos impostos. A maior parte dos tributos están en Madrid. Só temos capacidade para intervir nun tramo moi pequeno do IRPF. Hai que darlle unha volta ao sistema de financiamento e, desde logo, unha volta tamén á capacidade que ten Galiza nese ámbito. Nós defendemos unha modificación do sistema de financiamento que parta da posición inversa da que hai na actualidade. Isto é, o estado español é moi centralizado na recadación e debemos dotar a Galicia de capacidade financeira plena e apostar por unha fiscalidade progresiva onde se graven as grandes rendas, onde as empresas teñan que tributar máis do que o están facendo. A do Partido Popular é unha política de saqueo do pobo mentres as grandes fortunas teñen instrumentos como as SICAV que lles permiten tributar ao 1%. Isto é claramente unha estafa e nós tamén creemos que o que hai que perseguir é a fraude fiscal. A maior evasión que se fai non é a dos pequenos e medianos autónomos senón a das grandes fortunas, e contra iso tamén hai que loitar. Desde logo non se trata de aplicar amnistías fiscais, que é o que fixo o Partido Popular.
Ás veces, no caso dos pequenos empresarios, a fraude fiscal non sei fai por supervivencia?
Eu non vou a defender a fraude fiscal en ningún ámbito pero moitas persoas pensan que o problema da fraude fiscal é un fontaneiro ou un pequeno autónomo que non paga unha factura. Evidentemente os pequenos e medianos autónomos tamén van a ser arrasados por este modelo neoliberal que defende as grandes transnacionais e as grandes empresas.
A Unión Europea, un instrumento neoliberal
De cara a unha banca pública que poida actuar como un instrumento de financiación, o camiño a seguir sería o que se deu ata agora, que en certo modo é unha nacionalización?
Nacionalizada está, outra cousa é para que.
Entón, ¿recuperarían ese instrumento?
Temos estudadas varias vías de como se pode poñer en marcha esa banca pública. Nós non estivemos a favor da política de saneamento da banca a través de fondos públicos e moito menos do que pretende facer o Partido Popular, que é saneala con cartos públicos para logo véndela a prezo de saldo. No caso de Galiza, isto ademais supón quedarnos sen ningún instrumento financeiro. Nós dicimos que se esa entidade, que é Novagalicia Banco, agora está intervida, nacionalizada e, por tanto, agora é do estado, non podemos permitir que se sanee con cartos públicos para logo vendela a un banco estatal, a un banco francés, a un banco alemán ou a un fondo de pensións estadounidense. Sería mellor que esa nacionalización fóra permanente e que polo tanto contáramos cun instrumento público. No caso de que as condicións políticas non foran as axeitadas para facelo, poderíase crear unha banca pública, é legal e posíbel facelo. Outros países europeos téñena e nós vémolo como un grande proxecto de futuro.
Estamos vendo estes días que hai dous mil mozos que abandonan Galicia ao mes. Parece unha cifra doutra época ¿hai alguna maneira de cortar esta sangría?
Apostando pola reactivación económica e pola creación de emprego en Galiza. Unha política que só se pode facer se se cre nas potencialidades deste país e se está disposto a apoialas decididamente. Temos que ter capacidade para poder defender os nosos sectores produtivos de maneira directa. Estamos vendo sectores que teñen, ou que tiñan moita importancia na creación de emprego en Galiza como pode ser o sector naval, que non é que non teña capacidade produtiva, senón que se tomaron decisións políticas desde o estado español que non o defenderon nin o apoiaron directamente. Outro sector que nos parece tamén moi importante e que acusou moito o impacto dos recortes é todo o relacionado co I+D en Galiza. Gran parte dos emigrantes son titulados e tituladas, cuns expedientes académicos moi bos que estaban inseridos dentro do noso sistema tecnolóxico e aos que os recortes ou ben os mandan ao paro ou ben á emigración. Nós cremos que fronte a esa política haberá que cambiar o paradigma e fronte á economía especulativa haberá que apoiar á economía produtiva. Nós apostamos pola industrialización do país, apostamos por crear emprego e riqueza e tentaremos frear esa sangría.
Pero como se apoia directamente? Con subvencións?
Non é só subvencionar, creo que hai que apoiar ao tecido produtivo. Nós defendemos no BNG que o sector produtivo ten que ter cada vez maior peso na economía. Vimos como se privatizaron moitas empresas públicas que estaban dando beneficios é que moitas delas agora están pechando porque se deslocalizan. Temos o perigo de Alcoa, que é un exemplo claro da estafa que supuxeron as privatizacións. Polo tanto, pode haber un grupo lácteo galego cunha participación maioritaria pública, pode haber industria que teña capital público importante no ámbito das transformacións… E nós defendemos outras medidas que non teñen que ver directamente con subvencións e apoio, teñen que ver co control de prácticas que están arruinando o tecido produtivo.
Neste contexto europeo no que estamos inmeros e co que isto supuxo para sectores básicos como o agro e a pesca, ¿que se pode facer?
Eu creo que a UE é un instrumento do neoliberalismo que está arrasando o noso país e hai que cambiar os alicerces sobre os que está construído todo ese proceso. O BNG sempre dixo que defendía outro modelo de Europa, unha Europa que recoñeza aos pobos e que nos permita ter voz e decidir naquelas cuestións que son fundamentais para nós, unha Europa que aposte realmente por ser unha Europa social. Hoxe a UE xa quitou a careta, e é evidente que está respondendo aos ditados da grande banca, dos grandes fondos de inversión. Tamén vemos que é unha Europa desigual: o peso de Francia e Alemaña non é o mesmo que o doutros países. A UE está a ser utilizada polas potencias centrais para arrasar competencias e consolidar a súa posición de mercado. Polo tanto, fronte a esta Europa dos mercados e dos mercaderes o BNG o que defende é unha Europa dos pobos, unha Europa xusta.
E como pensa o BNG presentarse ante unha Europa e un goberno central que cada vez recorta máis a soberanía de Galiza?
Hai que rebelarse contra esas políticas e facerlles fronte. O que non se pode é acatar submisamente decisións que son inxustas para o noso pobo e para as maiorías sociais. Lembraba estes días unha frase de Gandhi, algo así como que “calquera persoa de ben ten que rebelarse contra unha lei inxusta”. Nós cremos que un goberno no que participe o BNG só ten sentido se serve para rebelarse e facerlle fronte a esas políticas sexa cal sexa o custe. Estamos vivindo un momento dramático no que se está arrasando o noso país e estase condenando á miseria a milleiros de persoas e nós non imos ser nin cómplices nin parte de eses recortes. Isto implica interpoñer recursos de inconstitucionalidade contra moitas leis, non aplicar esas normativas en Galiza e enfrontarse a unha política inxusta e cruel.
“Feijóo é a Galiza o que Wert quere ser a Cataluña”
Xa nun tema que nos toca máis directamente a nós, ¿cales son as liñas mestras do Bloque en canto a política universitaria?
Nós cremos que hai que aumentar o apoio económico ás universidades e favorecer a cooperación entre elas. Habería que reforzar todos os elementos que posibiliten que calquera persoa, fundamentalmente calquera mozo ou moza poida acceder á universidade. Estamos vendo como o PP defende un modelo educativo que é clasista, que quere expulsar aos fillos dos traballadores e das traballadoras da universidade e nós cremos que a aposta ten que ser precisamente a contraria. Tamén hai que abandonar eses dogmas que se foron impoñendo no sistema universitario, que pretenden impoñernos unha visión de que a universidade se pode xestionar como unha empresa: custe-beneficio-ingresos. A universidade cumple unha función que vai moito máis alá deses criterios mercantilistas e hai que garantir que todo o mundo teña acceso á educación e, en concreto, á educación superior. Porén, a universidade tamén ten que espelirse nalgúns aspectos, ten que ter unha maior conexión coa realidade galega e devolverlle tamén á sociedade galega unha parte da inversión que se está facendo. Nese terreo falaríamos tamén da investigación, da súa conexión coas necesidades que ten o noso tecido produtivo, o mundo do coñecemento e das ideas onde eu creo que hai, ás veces, unha distancia que non é positiva.
Estudarase tamén a progresividade nas taxas?
A progresividade que ten que darse fundamentalmente no sistema fiscal, que sexa un elemento de equiparación, pero en todo caso, o BNG non avoga pola subida abusiva que se está producindo.
En canto á política de educación, afastándonos xa un pouco da universidade,¿que opina do gran conflicto que se creou coas Galescolas?
As Galescolas non causaron conflicto, na sociedade estaban moi ben valoradas. Eran un exemplo dun ensino público, galego de calidade no que a lingua tiña unha presenza importante no tramo dos 0 aos 3 anos, e por iso foron duramente atacadas polo PP. A aposta do BNG é a de estender a rede do ensino infantil por integrala dentro do ámbito educativo, por facerlle fronte á política de españolización que está facendo o Partido Popular nese ámbito. Estes días denunciaba a Mesa pola Normalización Lingüística que o galego ten unha presenza anecdótica no ensino infantil de 0 a 3 anos e, polo tanto, o noso compromiso é co ensino, especialmente co ensino en galego.
¿Teme que Wert diga que hai que españolizar aos nenos galegos?
Eu creo que iso é o que fixo o señor Presidente durante estes tres anos e medio. Feijoo é a Galiza o que Wert quere ser a Cataluña.
E neste tema da lingua hai que volver ao consenso do bipartito?
Creo que en Galiza xa houbo un consenso moi importante no que estabamos todas as formacións políticas que é o Plan Xeral de Normalización Lingüística. Quen o rachou foi o Partido Popular, confirmando o que xa sabíamos. Fíxoo para contentar a un sector extremista e minoritario da sociedade galega representado por Galicia Bilingüe que non defende ningún tipo de bilingüismo. O que defenden é a eliminación do galego en todos os ámbitos, polo tanto, para nós hai que eliminar ese decreto vergoñento que prohíbe a utilización do galego en determinadas materias do noso ensino. Hai que cumprir o Plan Xeral de Normalización Lingüística.
Pódese cuantificar dalgún xeito o retroceso na normalización nestes catro anos?
Eu creo que o retroceso nestes catro anos é evidente. Poderíamos citar tamén a desaparición de todos os medios escritos en lingua galega, que se produciu nesta lexislatura e supón un empobrecemento desde o punto de vista do pluralismo informativo, ademais de que deixa á lingua galega fóra da prensa escrita. Eu alegreime moito de que se puxeran en marcha proxectos como Sermos Galiza, aínda que non sexa un diario. En todo caso o BNG o que aposta é por políticas de normalización da lingua galega en todos os ámbitos: no ensino, na xustiza, na administración, nas relacións comerciais, etc. O que é anormal é que un país teña unha lingua que está excluída en moitos deles e que aínda hoxe mantén unha inferioridade desde o punto de vista do seu status legal en relación co castelán. É curioso que os que din defender a igualdade estean tan cómodos coa subordinación e a exclusión da lingua galega.
“O PP secuestrou os medios públicos durante toda a lexislatura”
En canto ás subvencións a medios de comunicación, ¿habería que estudar facelas por tirada, por difusión ou simplemente por idioma?
É que o das axudas aos medios pola normalización lingüística é moi curioso. Os medios que non utilizan o galego subvenciónanse e os medios que si o utilizan non se subvencionan, iso é impresionante. No programa non entramos moito en detalle neste tema, pero o que temos moi claro no BNG é que hai que ir a unha redefinición do tipo de axudas e o que se ten que acabar é o clientelismo que se deu nesta lexislatura onde, na miña opinión, a Xunta de Galiza utilizou recursos públicos para ter unha prensa ao seu servizo.
Agora multiplicaron a dotación a medios na campaña electoral.
As axudas teñen que responder a principios de transparencia, de equidade e de funcionalidade social, e dentro da funcionalidade social hai que esixir uns medios que sexan plurais, que sirvan para cumprir un dereito cidadán, que é o dereito a recibir información plural veraz. Despois é evidente que nas axudas á normalización lingüística teñen que ir vinculadas a que o galego sexa unha lingua normalizada nos medios de comunicación. O que non se pode é utilizalas para subvencionar pola porta de atrás aos medios pero sen que cumpran ningún tipo de función.
¿É unha prioridade entón a despolitización da CRTVG?
Absoluta. O Partido Popular secuestrou os medios públicos durante toda a lexislatura, converteunos nun instrumento ao seu servizo. Nós defendemos que había que ira a unha reforma real, que desgubernamentalizara os medios públicos, que os democratizara e os devolvera á sociedade galega; defendémolo no noso programa e tamén será unha das prioridades da próxima lexislatura. A lei que se aprobou neste mandato foi unha lei trampa que o único que facía era reforzar o control do goberno sobre os medios públicos. Nós seguimos defendendo que a CRTVG foi unha boa idea cando se creou, pero que ten moitas cousas que mellorar para cumprir cos fins polos cales foi creada, que son ser un medio plural que reflicta a sociedade galega e que sexa un elemento que axude a cohesionar o noso país e a reforzar os nosos sinais de identidade.
Pensa que ao mellor o modelo a seguir é o do PSOE de Zapatero con TVE?
Penso que non. Déronse cambios durante a etapa, pero os cambios que propón o BNG van moito máis alá. TVE tamén sufriu recortes nese mandato cunha política que tentou beneficiar a outros grupos de comunicación privados. E nós o que defendemos é que os medios públicos teñen que ter apoio público e acceder tamén ao sistema de publicidade, así como cumprir con outra función. A lei que nos presentamos no Parlamento de Galiza vai moito máis alá en moitas cuestións, a nivel de desgubernamentalización e de darlle maior capacidade de actuación
Agora que esta lexislatura está tocando ao seu fin, se ten que valorar do 0 ao 10 o goberno de Feijóo?
Pode ser -10 (risas)? Creo que Feijóo foi letal para este país en todos os ámbitos. Foi un goberno de destrución, de ataque á nosa cultura, aos servizos públicos… É un presidente que está demostrando a súa frivolidade e o único que se lle dá Feijóo.
Era mellor Fraga que Feijóo?
Buf, entre Guatemala e Guatepeor (risas). Non podería escoller. O goberno de Fraga foi moi negativo para este país, e Feijóo remata o que non puido facer Fraga.
As eleccións
Nestas eleccións, o BNG tiña unha grande oportunidade de conseguir un resultado histórico, con PSOE e PP sufrindo grandes crises de popularidade. A escisión pode supoñer un pulo para o nacionalismo ou significa perder esa oportunidade?
Estou convencida de que o BNG vai ter un grande resultado o día 21. Non vou facer quinielas porque penso que as eleccións están abertas, hai enquisas para todo o mundo, e son demasiado dispares. A min o que me parece é que o Bloque é unha forza política que a pesar dos debates internos que puidemos ter se fortalece. Hoxe temos unha organización con rumbo claro, cunha unidade interna moi importante e un valor que os cidadáns van poder ver. Estamos nun momento moi duro para Galiza e necesitamos unha forza que saiba cara a onde vai. O BNG defende a capacidade para decidir de Galiza, defende aos traballadores e traballadoras… Creo que esa é a alternativa real, e cando vexo os ataques furibundos que nos fai o PP doume conta de que eles son conscientes diso; senón non dedicarían tantos esforzos para demoler este proxecto. O BNG ten 30 anos, pero o nacionalismo ten moitos máis. Detrás hai moitos homes e mulleres que deron o mellor da súa vida para construír unha alternativa diferente para Galiza, e as solucións para os problemas dos galegos virán porque os nosos ideais se poidan verificar. Na incitación a deixar de ser galegos e galegas desapareceremos e veremos como os problemas da sociedade se agravan.
É necesaria unha reforma electoral?
Si. Nós defendemos unha reforma que supoña que o voto de todos os galegos teña o mesmo peso vivan onde vivan. Xa dixemos que este era un debate trampa e que o PP, ante unha perda cada vez máis evidente dos apoios, quería tentar consolidar a súa maioría con menos votos facendo unha reforma express xusto antes das eleccións. Isto é gravísimo, os sistemas electorais son unha das patas básicas do funcionamento democrático. O BNG leva como proposta a eliminación as provincias como circunscrición electoral. E eliminemos ese 5%. Non hai por que terlle medo á pluralidade. Tamén se podería aforrar moito en gastos de campaña se se votase en urna, se o voto simplemente se emitise no colexio electoral sen repartos de papeletas. É curioso que aos defensores da austeridade non se lles ocorrese.
No hipotético caso de que o PP non consiga a maioría absoluta, pensan vostedes entrar nun goberno co PSOE a pesar das críticas verquidas desde o seo do Bloque polas medidas dos socialistas no final da etapa Zapatero?
Hai que falar dos pactos cando se coñeza o resultado. Nós temos claro que neste momento a clave é poder mudar as políticas, e a participación do BNG no goberno virá dada porque ese goberno teña un programa de facer frente aos recortes, de rebelarse, de defensa da democracia e dos dereitos sociais. Dito isto, o que está claro é que nós non imos facilitar que o PP goberne neste país, pero tampouco entraremos nun goberno que simplemente xestione os recortes que impoñan Rajoy ou Angela Merkel.
Parece complicado que o PSOE acepte esas liñas que marca o BNG.
O peso de cada alternativa medirase en función do apoio que teña, e o que teñen que decidir os galegos e as galegas é que políticas queren. Independentemente dos resultados, nós imos ser fieis ás nosas ideas e ao noso proxecto. O problema non é estar ou non estar nun goberno, senón que futuro ten Galiza e que facer para mudar un panorama tan negro.
Que lle di a chamada Alternativa Galega de Esquerdas?
Creo que ten pouco de alternativo. No fondo é Izquierda Unida en campaña electoral.
Como se valora desde o Bloque que Beiras pactase con eles?
Esa é unha decisión de Beiras que o tempo xulgará.
E que opina de Compromiso por Galicia?
Pois eles mesmos demostran que non son unha forza nacionalista e penso que erran niso.
Din que as diferenzas entre galeguismo e nacionalismo son simplemente matices.
Hai unha diferenza moi grande entre definirse como galeguista e como nacionalista. Se un le os textos Partido Galeguista sabe por que decidiron chamarse así nun momento histórico determinado no que podía haber confusións entre o nacionalismo e o nazismo. A cuestión é que despois da transición, o galeguismo convertiuse nun paraugas baixo o que se refuxiaban as forzas estatais. Galeguismo para min non significa nada, mentres que nacionalismo significa a defensa de Galiza como nación. O PSOE e o PP en Galiza tamén se definen como galeguistas. Coñezo a moitas persoas das que integran CxG e deséxolles o mellor, pero creo que se equivocan. Ademais, estamos vendo que o PP alenta unha estratexia de división do voto porque esa é a súa baza para ter máis representación no Parlamento a pesar de poder ter moito menos apoio.
Comentaba hai pouco Jorquera nunha entrevista que á xente do PP non se lle está falando de Cuíña do mesmo xeito que ao Bloque se lle está falando de Beiras. Que opina desa comparación?
É unha opinión que pon de manifesto unha realidade. Non teño por que compartir todas as opinións de Jorquera, pero neste caso… E a estratexia do PP está a ser evidente.
E que opinión ten con respecto a UPyD?
Buf… Españolismo rancio.
Eles dixéronnos que se vostedes aceptasen as súas propostas poderían pactar.
Si, xa o lin (risas). O caso é que as nosas propostas e as de UPyD son antagónicas. Unha forza política cunha líder que insultou a todos os galegos e nin sequera pediu perdón…
Rosa Díez comentaba o outro día que tamén era galega.
En eleccións todos son galegos, que curioso! Estame a fascinar o turismo electoral que se dá nestas datas. Demostra a concepción de moitos políticos do Estado español sobre Galiza. E como dicía Castelao, Galiza ten que salvarse a si mesma, non vai vir ninguén de fóra a solucionar os nosos problemas.
E a chegada de Mario Conde e SCyD?
Pois é un exemplo dos xestores que nos levaron a esta crise. É un banqueiro condenado por roubar na súa entidade. Ademais, a súa organización política está na liña de recentralización do Estado e non defende o noso país. É un político máis que quere utilizar Galiza para facer carreira en Madird.
Falando de cuestións máis persoais, que tal se está na posición de voceira do partido no Parlamento?
Foi unha responsabilidade moi importante e tamén un reto persoal por ser unha muller nova e nun momento moi complicado para o BNG. Eu creo que un ten que estar a disposición da organización e agradecín moito a confianza que depositaron en min os meus compañeiros. Espero non telos defraudado.
E como ve o seu futuro? Hai moita xente á que lle gustaría que Ana Pontón fose a primeira presidenta da Xunta.
A min tamén me gustaría que houbese un presidente e unha presidenta nacionalistas (risas). Para nada, non me vexo para nada. Non teño esas aspiracións persoais… Na política, o importante cando un ocupa unha responsabilidade política é saber que o seu papel é servir aos demais, non que os demais o sirvan a un.
Entrevista realizada por Marta Rodríguez, Darío Domínguez e David Fontán.
